Hoe herken je een drugsverslaving bij iemand anders?

Een drugsverslaving ontwikkelt zich vaak geleidelijk. Voor vrienden, ouders of partners kan het lastig zijn om te herkennen wanneer iemand grip begint te verliezen op zijn of haar gebruik. Toch zijn er verschillende signalen die kunnen wijzen op beginnend of problematisch middelengebruik. In deze blog leggen we uit waar je op kunt letten en hoe je zorgvuldig kunt omgaan met vermoedens.

Gedragsveranderingen

Een van de eerste tekenen van een mogelijke verslaving is merkbare verandering in gedrag. Dit kan zich uiten in kleine signalen, maar ook in duidelijke verschuivingen in iemands dagelijks functioneren. Mogelijke signalen zijn onder andere:

• Onverklaarbare stemmingswisselingen

• Prikkelbaarheid of onrust

• Terugtrekgedrag of sociaal isolement

• Liegen over afspraken, locaties of activiteiten

• Minder interesse in hobby’s, sport of sociale contacten

• Verwaarlozing van school, werk of verantwoordelijkheden

Gedragsveranderingen ontstaan vaak voordat lichamelijke tekenen zichtbaar worden.

Veranderingen in uiterlijk en gezondheid

Drugsgebruik kan invloed hebben op iemands fysieke gesteldheid. Mogelijke signalen zijn:

• Snelle gewichtsverandering

• Vermoeidheid of slapeloosheid

• Onverzorgd uiterlijk

• Vergrote of juist kleine pupillen

• Onrustige bewegingen of tics

• Regelmatig ziek of uitgeput zijn

Hoewel deze symptomen meerdere oorzaken kunnen hebben, kunnen ze in combinatie met ander gedrag wijzen op gebruik.

Financiële problemen

Verslaving kost vaak geld. Let op signalen zoals:

• Onverklaarbare geldproblemen

• Geld lenen zonder goede reden

• Verdwijnen van waardevolle spullen

• Slechte controle over financiën

Dit hoeft niet per se op verslaving te wijzen, maar het komt wel vaak voor bij problematisch gebruik.

Geheimzinnig of ontwijkend gedrag

Mensen die kampen met een verslaving proberen hun gebruik vaak te verhullen. Dit kan zich uiten in:

• Snel wisselen van verhalen

• Verborgen spullen (zakjes, folies, buisjes, pillen)

• Plotseling lange periodes weg zijn

• Defensief reageren bij vragen

Geheimhouding is een veelvoorkomend onderdeel van afhankelijkheid.

Problemen in relaties of op werk/school

Wanneer middelengebruik structureel wordt, kan dat leiden tot terugkerende problemen zoals:

• Teken van verzuim of te laat komen

• Slechte focus en motivatie

• Irritaties of conflicten met collega’s, familie of vrienden

• Minder verantwoordelijkheidsgevoel

• Onbetrouwbare afspraken

Deze veranderingen zijn vaak zichtbaar voor de directe omgeving.

Wat kun je doen als je je zorgen maakt?

Een gesprek voeren over mogelijk drugsgebruik kan lastig zijn. Toch is het belangrijk om op een rustige manier je zorg te uiten. Praktische tips:

• Kies een rustig moment waarop de persoon nuchter en benaderbaar is

• Blijf kalm en oordeel niet

• Praat vanuit je eigen observaties (bijvoorbeeld: “Ik merk dat je anders reageert dan normaal…”)

• Bied steun aan, in plaats van beschuldigingen

• Stimuleer iemand om hulp te zoeken, maar dwing dit niet af

Als de situatie zorgwekkend blijft, kun je overwegen professionele hulp in te schakelen of advies te vragen bij een instantie voor verslavingszorg.

Thuistesten als hulpmiddel

Een thuistest is geen diagnose, maar kan helpen om meer inzicht te krijgen in mogelijk recent drugsgebruik. Speeksel- of urinetesten geven een indicatie van de aanwezigheid van middelen. Dit kan een stap zijn richting meer duidelijkheid binnen een moeilijke situatie. Houd hierbij wel rekening met privacy en het belang van een respectvolle benadering.

Conclusie

Het herkennen van een drugsverslaving bij iemand anders vraagt om aandacht, geduld en zorgvuldigheid. Symptomen kunnen zich uiten in gedrag, gezondheid, sociale relaties en financiële zaken. Herken je meerdere signalen en maak je je zorgen, probeer dan het gesprek aan te gaan en bied steun waar mogelijk. Vroegtijdige herkenning kan helpen om verdere escalatie te voorkomen.